Είναι αλήθεια ότι το συγκεκριμένο ερώτημα «πονοκεφαλιάζει» τους πάντες. Ανεξάρτητα του αν καθόρισε ή όχι την τελική έκβαση των πραγμάτων (και σίγουρα ΔΕΝ την καθόρισε, μια και ακολούθησαν τρια χρόνια πολέμου) η αμέλεια και η ελαφρότητα σ’αυτό τον κίνδυνο δεν εξηγούνται εύκολα: ήδη αναφερθήκαμε στη συντριβή της Αστουριανής εξέγερσης 20 μήνες πριν. Και δε χρειάζεται να αναφερθούμε είτε στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, είτε στην αντίστοιχη εξέλιξη στην Αυστρία , είτε στις γνωστές εμπειρίες των Γερμανικών επαναστάσεων 1919 -1923, στην κατάπνιξη της σοβιετικής Ουγγαρίας -ακόμα και στην ίδια την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ. Δεν χρειάζεται, γιατί ΟΛΑ τούτα ήταν καλά γνωστά τόσο στους επαναστάτες όσο και στους αντεπαναστάτες της Ισπανίας του ’36.

no passaran!

no passaran!

Ο Χ. Τόμας, αναφέρει στο έργο του (τον αναφέρει ως πηγή και ο Θ.Παπαρήγας) ότι ο Jesus Monzon (ηγετική φυσογνωμία εκείνη την περίοδο του ΚΚΙ στη χώρα των Βάσκων όπου μάλιστα είχε εκλεγεί πρόεδρος του Λαϊκού Μετώπου στη Ναβάρρα, αργότερα δε ηγέτης του κομμουνιστικού αντάρτικου στα Πυρηναία) κατήγγειλε στον πρωθυπουργό Καθάρες -Κιρόγα την προετοιμασία πραξικοπήματος στη Ναβάρρα. Εκεί δρούσε ανενόχλητος ο πραξικοπηματίας του Ιούλη Mola ,στην περιοχή της Παμπλόνα. Έχει μια σημασία το ότι σ’εκείνη την περιοχή είχε νικήσει η δεξιά – και γενικότερα για τη χώρα των Βάσκων και τους Βάσκους έχει σημασία πως ήταν βαθειά καθολικοί, και το τράβηγμά τους στην δημοκρατική υπόθεση είχε να κάνει με την ανεξαρτητοποίησή τους, που σύμφωνα με τις διακηρύξεις του ΛΜ επρόκειτο να επικυρωθεί με δημοψήφισμα το φθινόπωρο του ’36. Οι κομμουνιστές κατήγγειλαν και η κυβέρνηση τους «έγραφε».

Ο φίλος ο Κλαουντίν, δεν αναφέρει το συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρει όμως το λόγο του γγ του ΚΚΙ, Χ. Ντίαζ στις 1.6.1936:» Η μαζική πάλη δίνει τη μόνη αποτελεσματική εγγύηση ότι θα γίνουν άμείλικτα τα πάντα, για να σαρωθεί η αντίδραση κι ο φασισμός. Ελπίζω ότι, αν η κυβέρνηση βλέπει πως έχουμε την αποφασιστική θέληση να το εφαρμόσουμε και να επιμείνουμε σ’αυτό, τότε θα φέρει στα συγκαλά τους, όλους εκείνους τους εχθρούς της δημοκρατίας και των εργατών».Παραπέρα στο συλλογικό «Guerra y Revolucion en Espana» της ΚΕ του ΚΚΙ, που εκδόθηκε το ’66 εκτιμάται ότι «Αποτελεσματική και γρήγορη εφαρμογή του προγράμματος του λαϊκού μετώπου, και λήψη ενεργητικών μέτρων ώστε να στερηθεί η αντίδραση απότην ικανότητα να κάνει ζημιά, και να προκληθεί η αποτυχία της συνομωσίας, την οποία προετοίμαζε ήδη με στόχο τη στρατιωτική στάση».Ενεργητικά μέτρα ενάντια στη συνομωσία που ήταν ήδη στα σκαριά..Οι κομμουνιστές τουλάχιστον ήταν σε πλήρη επίγνωση του φασιστικού κινδύνου. και σχολιάζει ο Κλαουντίν:»Δυστυχώς ούτε οι δημοκρατικοί, ούτε οι ρεφορμιστές σοσιαλιστές ούτε οι καμπαλιερικοί σοσιαλιστές άκουσαν το ΚΚΙ» για να συμπληρώσει μετά «Μα ήταν δυνατό να αναμένεται κάτι διαφορετικό από τους πρώτους σχηματισμούς; Και όσον αφορά τους καμπαλιερικούς γιατί το ΚΚΙ δεν τους πρότεινε ποτέ μια γραμμή ανεξάρτητης δράσης;»Το ερώτημα αντιγυρνάει βέβαια: αφού οι καμπαλιερικοί επίσης δεν έπαιρναν χαμπάρι -η υποτιμούσαν -το φασιστικό κίνδυνο τί μας λέει ότι μια τέτοια πρόταση θα είχε το παραμικρό νόημα, ως προς το επείγον τουλάχιστον της λήψης ενεργητικών μέτρων;

Ίσως έχει ένα νόημα να σημειώσουμε δυο πράγματα για το Λάργο Καμπαγιέρο. Ο οποίος μεν φαντάζει στα ’36 να είναι πιθανός «Λένιν της Ισπανίας» αλλά υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά , αρκετά γνωστή στους ισπανούς εργάτες και τους συντρόφους του του PSOE – τον άσπονδο «φίλο» του ρεφορμιστή Πριέτο: την περίοδο της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα (1923 -1930) ο Λάργο Καμπαγιέρο είχε ανοιχτά συνδιαλλαγεί μαζί του με στόχο τη νόμιμη λειτουργία της UGT. Ο «τακτικισμός» του Πριέτο σε βάρος του , στον οποοίο αναφέρεται πιο πάνω ο Κλαουντίν, εν πολλοίς πατάει σ’αυτή τη «βρώμικη» ιστορία. Εκείνη την περίοδο, της ηγεσίας του Καμπαγιέρο προκύπτει και η διάσπαση της UGT οταν κι ένα, μικρό, τμήμα της προχώρησε στην ίδρυση του ΚΚΙσπανίας.

Υπάρχει και κάτι άλλο. Το ’30  Καμπαγιέρο μαζί με τον Πριέτο – μετά την πτώση της δικτατορίας Ντε Ριβέρα, στήριξαν τη θέση της «προγραμματικής » συνεργασίας του PSOE με αστικά κόμματα, αντίθετα στην «αριστερή» σοσιαλιστική πτέρυγα Μπεστέιρο. Το αποτέλεμα ήταν να εκλεγεί στη Βουλή του ’31, και να αναλάβει το Υπουργείο Εργασίας. Κατά τη θητεία του αυτή, «χρεώθηκε» ένα γεγονός που δεν μνημονεύεται από τους σοσιαλιστές «αγιογράφους» του: το Γενάρη του ’33 μια ομάδα της CNT πρωτοστατεί στην εξέγερση του Casas Viejas . H εξέγερη καταπνίγεται με ευκολία αλλά και αγριότητα: 14 αναρχικοί «πρωτοστάτες» εκτελούνται χωρίς δίκη.

Μάλλον χρειάζεται περισσότερη μελέτη -σίγουρα περισσότερη απ’όση έχει κάνει ο Κλαουντίν – η πρίπτωση του γιατί ένας «κλασσικός» σοσιαλδημοκράτης παράγοντας, με κυβερνητική θητεία σε κεντρώα κυβέρνηση που έδειξε ανάλγητη στάση σε εξεγερμένους εργάτες, ένας συνεργάτης της χούντας ντε Ριβέρα, παρουσιαζόταν ως ο ισπανός Λένιν το ’36. Το θέμα , όπως είναι σαφές, δεν είναι τί έλεγε ο ίδιος, αλλά ότι το δεχόταν οι μάζες…

Μέχρι εδώ, νομίζω ότι όλες οι πηγές – αυτές που βρίσκονται στη δική μας δθα περάσουμε!ιάθεση τουλάχιστον – συμφωνούν ότι α. ο κίνδυνος του φασιστικού πραξικοπήματος ήταν προ των πυλών ήδη το Φλεβάρη του ’36, την επόμενη των εκλογών. β. αυτός ο κίνδυνος ήταν «δε γεννάται θέμα» για τους κεντρώους του ΛΜ (Αθάνια και δε συμμαζεύεται) και τους σοσιαλιστές γ. αυτός ο κίνδυνος αντιμετωπιζόταν στην καλύτερη περίπτωση με κραυγές και συνθήματα από τους αναρχικούς και δ. το ΚΚΙσπανίας (που αν και είχε πάρει περίπου το 3% των ψήφων ήταν εκείνη την περίοδο στη μαζικότερη φάση της ως τότε ιστορίας του) προειδοποιούσε, και με ντοκουμέντα  τους «υπεύθυνους» οι οποίοι κάναν τους Γερμανούς.

Δεν έγιναν κινήσεις να «πάρει τα όπλα ο λαός» – παρά μόνο τον Ιούλη του ’36 μέρες πριν το πραξικόπημα φαίνεται το ΚΚΙ να παίρνει πιο δυναμικό προσανατολισμό και η Πασιονάρια καλεί τους dynamiteros της Αστούριας να «φυλάξουν καλά τα πυρομαχικά τους» γιατί θα τους χρειαστούν..